Nog niet zolang geleden draaide ik platen. Behoedzaam haalde ik de plaat uit de hoes, even met mijn mouw over het vinyl en dan voorzichtig de naald op de plaat. Ondanks deze maatregelen kwamen er soms krassen op of bleef de plaat hangen in een groef.
Platen draaien doe ik niet meer. Blijven hangen in een groef nog wel. Met enige regelmaat zit ik vast in zo’n groef en blijf dan piekeren en ronddraaien in mijn eigen gedachten.

Piekeren als ‘pikir’ zonder controle

Piekeren komt van het Maleise woord ‘pikir’ dat overleggen of overdenken betekent. ‘Pikir is op haar beurt ontleent aan ‘fikr’ wat Arabisch is voor denken. Piekeren als een soort overtreffende trap van pikir. Bij wie – zoals bij mij – het hoofd zelden stil is, liggen die twee dicht bij elkaar en niet alleen qua woord. Van Pikir naar piekeren is voor mij een grijs gebied, waar mijn gedachten zich ongemerkt en naadloos van de ene naar de andere kant kunnen begeven.
Van constructief aan de slag met oplossingen, verplaatsen mijn gedachten zich dan moeiteloos naar een overmatig, ingespannen denken op repeteerstand. Van relativeren, keuzes maken en acties naar gedachten die controle op toekomstige situaties trachten te bewerkstelligen met vragen als “wat als…?” “Stel dat…?” aangevuld met allerlei zaken die verkeerd kunnen gaan. Mijn hoofd belooft dan controle, maar niets is minder waar: piekeren leidt niet tot oplossingen of nieuwe inzichten. Het blijft hangen in eindeloos gedraai en levert meestal niets op, behalve stress, somberheid of slapeloze nachten.
Van muziek naar groef.

Accepteer de chaos

Laatst las ik een anti piekertip over loslaten en accepteren dat je het leven niet onder controle hebt. En: ga pas nadenken over problemen als ze zich aandienen, vertrouw daarbij op je improvisatievermogen. Lijkt mij heerlijk, maar ook makkelijker gezegd dan gedaan. Wat laat ik dan los, wanneer en hoe doe ik dat dan?
Lijstjes en andere voorbereidingen brengen mij namelijk rust en zorgen er doorgaans voor dat de zaken tot in de puntjes georganiseerd zijn en goed verlopen.
Wanneer slaat overzicht om in richtingloos gepieker? Wanneer gaat het over zaken die ik niet kan controleren, die het controleren niet waard zijn of waarvoor het niet nodig is. Zoals John Lennon die situaties zo mooi verwoordde: “Life is what happens to you, while you’re busy making other plans.” Soms gebeuren er zelfs de leukste dingen als je de controle loslaat en het anders loopt. Het leven wordt sowieso leuker als je wat meer achterover kunt leunen en mee gaat met de flow. Al met al is het dus prettig als je door hebt, dat je richting de piekergroef gaat in plaats van het overzicht.

Stop

Wat mij dan helpt is om ‘stop’ te roepen. Stop, zodra ik merk dat ik naar de piekerkant glij. Een signaal, zoals een armband om de andere arm of een pennenstreep op mijn hand bevordert die bewustwording . Het is anders dan anders. Het herinnert mij aan stilstaan. Stop, nog harder stop, nog vaker stop. Net zolang tot de gedachten uiteindelijk verstommen. Met stop ontstaat ruimte, ruimte om bewust te worden. Wat is er aan de hand? Heb ik nú een probleem? Wat is het ergste dat kan gebeuren? En de belangrijkste vraag: wat wil ik?
Natuurlijk lukt het mij niet altijd en kan ik nog steeds in een groef blijven hangen. Maar als het mij wel lukt om op tijd aan de rem te trekken, dan voelt dat als een kleine overwinning en als cadeau brengt het mij dan toch die gewenste controle, want tegenstrijdig genoeg geeft mij die bewustwording juist de touwtjes in handen.
Om deze ruimte extra te markeren, kun je ook fysiek uit de groef komen door iets de gaan doen. Door bijvoorbeeld een wandeling te maken, te schrijven of eventueel op te ruimen. Schrijven geeft je bovendien de mogelijkheid om je gedachten onder woorden te brengen en te ordenen waardoor ze overzichtelijk worden. Zo kun je ze van een afstand waarnemen.

In plaats van gedachten onder woorden te brengen op papier, zou je ze ook kunnen delen met een ander. Die ander kan jou met nieuwe inzichten uit de groef trekken en gezamenlijk een plan opstellen om aan de slag te gaan. Bij voorkeur is dat iemand die je verder kan helpen. Iemand die de situatie kent of erin heeft gezeten.
Het fijnste is, als je zo iemand in de buurt hebt. Mocht dat niet zo zijn en je wel behoefte hebt aan een klankbord en structuur, dan ben je van harte welkom. Samen kunnen we kijken waar je staat, waar je naar toe wilt. En wat jij nodig hebt om te zorgen dat je jouw plannen wel kunt realiseren.