Vol ongeloof en afschuw keek ik naar de beelden waarbij delen van dorpen en steden in ons land, kort en klein werden geslagen of in vlammen opgingen. Wat beweegt iemand om zich zo te gedragen? Wanneer volgt de stap van gesprek naar geweld? Wat is er geraakt om zo ver te gaan? Welke grens wordt gepasseerd als de mens achter de agent verdwijnt; wanneer de vraag verstomt over de toekomst van de ondernemer, wiens winkel is geruïneerd.
Of om met de woorden van Mark Rutte te spreken: “wat bezielt deze mensen?”.

Verschillende soorten rellen

Experts uit vele gelederen delen hun kennis om het gedrag te verklaren. Zo vertelt criminoloog Henk Ferwerda dat er drie soorten rellen zijn: massa-gestuurde rellen zoals demonstraties die uit de hand lopen; afspraak-gestuurde rellen waarbij hooligans of politiekgemotiveerde demonstranten afspreken te gaan rellen; en incident-gestuurde rellen, waarbij een incident of gebeurtenis ontaardt in rellen. In Amsterdam en Eindhoven kwamen alle drie samen. Maar ook in deze plaatsen is het zinnig om een onderscheid te maken, betoogt Ferwerda, tussen de bewuste relschoppers en de mensen die wilden demonstreren of uit sensatie kwamen kijken. Die zullen terugkijken en zich vertwijfeld afvragen waarom ze het zo ver hebben laten komen en wat hun bezielde om mee te doen in deze stromen van geweld.

De meeste van ons zullen zich niet laten leiden door stromen van geweld, maar wel regelmatig door die van externe prikkels. Verhalen en beelden op social media die als een magneet onze aandacht  trekken en telefoontjes of inkomende e-mails die om snelle actie schreeuwen. We laten ons meesleuren en kijken dan aan het eind van de dag vertwijfeld terug waar de tijd is gebleven. Om dan te moeten constateren dat er weliswaar veel is afgevinkt, maar dat de gewenste voldoening toch voor een groot deel uitblijft. Het plan waar we verschil mee wilde maken, ligt nog steeds onaangeroerd in de kast.

Eigen plan trekken

Je maakt het jezelf makkelijker door dat plan in kleine stapjes te verdelen. Welke kleine acties zijn nodig om een stap verder te komen met je plan? Hoeveel tijd kost het om die acties af te ronden? Elke dag zet je drie van die stapjes in de agenda. Niet alleen de actie zelf, maar ook van hoe laat tot hoe laat je daar mee aan de slag gaat. Werken aan die stappen geeft niet alleen voldoening, maar een eigen plan maakt het bovendien makkelijker om weerstand te bieden aan de externe prikkels.

Wat bezielt deze mensen? De experts komen veelvuldig aan het woord. Net als op andere terreinen bekruipt mij het gevoel dat er vooral veel over deze mensen wordt gepraat en niet altijd met hen. Dat zou ik graag meer zien. Niet om ze vrij te pleiten, maar om te begrijpen wat hen bezielt.

Misschien vraag jij je ook wel eens af wat jou bezielt en kun je daar wat hulp bij gebruiken.